طراحی سردخانه

طراحی سردخانه صنعتی زیر صفر و بالای صفر مانند سردخانه میوه و سردخانه گوشت، به صورت ساده و کلی در این متن بررسی می‌شود.

مراحل طراحی سردخانه

طراحی یک سردخانه شامل مراحل مختلفی می‌شود که به اختصار در زیر به شرح آنها می‌پردازیم.

انتخاب مواد قابل نگهداری در سردخانه (تعیین مواد و دما و رطوبت نگهداری)

ابتدا باید موادی که ساخت سردخانه برای نگهداری آنها انجام می‌شود، تعیین شوند، تا با توجه به جداول و استانداردها مشخصص گردد که برای نگهداری هر نوع محصول چه شرایط دمایی و رطوبتی مورد نیاز است.

سبزیجات

این فرآیند همچنین مشخص می‌کند که چه موادی را می‌توان در کنار هم نگهداری کرد و نگهداری کدام مواد غذایی کنار هم باعث فساد زودرس آنها داخل سردخانه می‌شود. برای طور مثال شرایط دمایی و رطوبتی نگهداری سیب و گلابی یکسان است ولی نگهداری مرکباتی که واکس زده شده‌اند باعث بو گرفتن سایر مواد غذایی می‌شود و نگهداری موز و انگور در کنار یکدیگر با توجه به اینکه موز تولید گاز اتیلن کرده و انگور حساس به اتیلن است،  باعث فساد زودرس انگور می‌شود.

تعیین فضای مورد نیاز برای نگهداری مواد در سردخانه 

برای مشخص کردن حجم سردخانه مورد نظر، بایستی فضای مورد نیاز برای نگهداری مواد در سردخانه تعیین شود. به این معنی که برای نگهداری هر مقدار از مواد چه مقدار از فضای سردخانه اشغال می‌شود. به طور مثال برای نگهداری هر تن سیب به طور تقریبی 4 مترمکعب فضا لازم است. در نتیجه برای ساخت سردخانه 100 تنی سیب باید فضایی با حجم 400 متر مکعب در نظر گرفته شود. (به طور مثال اتاقی با زیربنایی به ابعاد 12.5 X8 و با ارتفاع 4 متر).

سردخانه

محل ساخت سردخانه

این فاکتور اثر زیادی در انتخاب قدرت تجهیزات برودتی سردخانه دارد. فاکتورهایی مانند شهر محل ساخت سردخانه و نوع تابش آفتاب به دیواره های سردخانه از جمله این عوامل هستند. به طور مثال طراحی سردخانه در شوشتر با توجه به شرایط گرمترین فصل سال و با دمای 50 درجه سانتیگراد باید انجام شود در حالی که در گرمترین فصل سال، دمای اردبیل به 25 درجه سانتیگراد نمی‌رسد. همچنین اگر سردخانه در سایه و یا در داخل یک سوله ساخته شود بار برودتی وارد بر آن بسیار کمتر از شرایطی خواهد بود که سردخانه در فضای باز و در زیر آفتاب احداث شود.

تعیین بار برودتی سردخانه

مرحله بعدی طراحی سردخانه تعیین دقیق بار برودتی سردخانه است. عوامل زیادی بر بار برودتی موثر هستند. علاوه بر شرایط آب و هوایی و نوع تابش آفتاب به دیواره های سردخانه عوامل زیر بر بار برودتی سردخانه موثر هستند:

  • نوع و ضخامت عایق سردخانه
  • حجم عبور و مرور در سردخانه و مقدار گرمایی که از طریق تعویض هوا وارد سردخانه می‌شود.
  • ماشین آلات و تجهیزات الکتریکی که در سردخانه نصب می‌شوند
  • بار حرارتی محصول وارد شده به سردخانه

جانمایی قفسه ها

برای استفاده بهینه از فضای سردخانه و همچنین برای عبور ساده لیفتراک و یا چرخ دستی‌ها از بین قفسه‎‌ها، باید بهترین جانمایی برای محل درب و راهروها و قفسه‌ها در نظر گرفته شود.

جا نمایی قطعات و لوله کشی و کابل‌کشی

پس از تعیین محل قفسه ها و راهروها، محل نصب اواپراتور و ترموستات‌ها در داخل سردخانه، و سایر تجهیزات مانند کمپرسور و کندانسور و سایر تجهیزات در خارج سردخانه ، تعیین می‌شود. در مواقعی که فرآیند لوله کشی و کابل کشی پیچیده باشد و تعداد ترموستات‌ها و اواپراتور ها زیاد باشد، نقشه لوله‌کشی و کابل‌کشی هم تهیه می‌گردد.

انتخاب تجهیزات

پس از تعیین مشخصات کلی سردخانه مانند بار برودتی و مقدار فضای سردخانه، انتخاب تجهیزات مورد نیاز را شروع می‌کنیم.

انتخاب اواپراتور سردخانه

تعیین توان برودتی اواپراتور با توجه به بار برودتی سردخانه در گرمترین فصل سال انجام می‌گیرد. در برخی موارد برای اطمینان از پاسخگویی اواپراتور در شرایط سخت آب و هوایی، اواپراتوری با توان برودتی کمی بالاتر از بار برودتی سردخانه انتخاب می‌شود.  برای انتخاب اواپراتور به دانستن  چهار پارامتر زیر نیاز داریم:

  • بار برودتی مورد نیاز
  • دمای اواپراتور
  • نوع مبرد
  • ∆T اواپراتور

 با مراجعه به کاتالوگ سازندگان، معمولا یک ضریب تصحیح با توجه به شرایط اب و هوایی و نوع مبرد و میزان ∆T به‌دست می‌آید. با استفاده از این ضریب تصحیح بار برودتی نامی اواپراتور به‌دست می‌آید و اواپراتور انتخاب می‌شود. دمای اواپراتور باید به گونه ای انتخاب شود که از دمای مطلوب سردخانه پایین‌تر باشد تا انتقال حرارت بین هوا و اواپراتور در جهت صحیح صورت بگیرد. هر چقدر این اختلاف بیشتر باشد میزان جذب رطوبت از اتاق بیشتر خواهد بود. برای سردخانه میوه و سبزی، این مقدار باید بین 5 تا 6 درجه باشد و در سردخانه گوشت این مقدار 8 تا 10 درجه سانتیگراد در نظر گرفته می‌شود.

تجهیزات سردخانه
اواپراتور صنایع برودتی بوران

انتخاب کمپرسور سردخانه

انتخاب کمپرسور به طور علمی با توجه به ظرفیت برودتی آن در شرایط مشخص دمایی اواپراتور و کندانسور صورت می‌گیرد. همچنین باید برای انتخاب کمپرسور ، گاز مورد استفاده در سیکل هم مشخص گردد. با مراجه به کاتالوگ یا نرم افزار تولید کنندگان کمپرسور، با دانستن دمای اواپراتور و کندانسور و همچنین ظرفیت مورد نیاز سردخانه ، کمپرسور انتخاب می‌شود. همچنین به طور تجربی، توان نامی کمپرسور با توجه به توان برودتی اواپراتور تعیین می‌شود.

انتخاب کندانسور سردخانه

برای انتخاب کندانسورر نیز دانستن چهار پارامتر زیر مورد نیاز است:

  1. ظرفیت دفع حرارتی کندانسور: توان حرارتی کندانسور باید برابر مجموع توان برودتی اواپراتور و توان مصرفی کمپرسور باشد.
  2. دمای کندانسور
  3. اختلاف دمای کندانسور و محیط
  4. نوع مبرد

 برای انتخاب کندانسور نیز جداولی در کاتالوگ تولید کنندگان وجود دارد که با توجه به کمپرسور انتخاب شده، کندانسور مناسب را پیشنهاد می‌دهد. دمای کندانسور باید از دمای محیط بیشتر باشد تا امکان تخلیه گرما از کندانسور به محیط وجود داشته باشد. هرچقدر این اختلاف دما بیشتر باشد کندانسور کوچکتر خواهد شد.

تجهیزات خط مایع

 تجهیزات خط مایع شامل چک ولو، رسیور، فیلتر درایر، شیر برقی، سایت گلس و شیر انبساط می‌شود. ابعاد و مدل این تجهیزات توسط نرم افزار های شرکت های تولید کننده تجهیزات برودتی تعیین شده و در طراحی گنجانده می‌شود.

تجهیزات خط دهش

این تجهیزات عبارتند از:

  • اویل سپراتور
  • مافلر
  • سایت گلس
  • فیلتر روغن

از تجهیزات خط دهش، جدا کننده روغن اجبارا در طراحی قرار می‌گیرد ولی مافلر و سایت گلس روغن و فیلتر روغن در شرایط خاص وارد طراحی می‌شوند.

تجهیزات خط مکش

این تجهیزات عبارتند از:

  • بال ولو
  • مایع شکن
  • فیلتر درایر
  • پرشر سوئیچ

این تجهیزات هم به کمک نرم‌افزار ها انتخاب شده و محل نصب آنها نیز تعیین می‌شود.